ਲੇਖਕ, ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹਰਭਜਨ ਪਵਾਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੁਲਾਕਾਤ -ਸੁਖਿੰਦਰ

ਲੇਖਕ, ਨਿਰਮਾਤਾ  ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ   ਹਰਭਜਨ ਪਵਾਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੁਲਾਕਾਤ   -ਸੁਖਿੰਦਰ

? ਹਰਭਜਨ ਪਵਾਰ, ਤੁਸੀਂ ਲੇਖਕ, ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਰਹੇ ਹੋ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੋਗੇ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਲਿਖਣ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਦੋਂ ਕੁ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ?

- ਸੁਖਿੰਦਰ ਜੀ, ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਲਿਖਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਉਹ ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਕਾਲਿਜ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ਉਦੋਂ ਹੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਤੁਸੀਂ 1968-69 ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਹੀ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਉਦੋਂ ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਕੋਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਜਾਂ ਵਧੀਆ ਲੇਖਕ ਬਨਣਾ ਹੈ...ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਤਾਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੇ ਹੀ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਲੇਖਕ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਵੱਡਾ ਹੈ ਜਾਂ ਵਧੀਆ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਹੈ.... ਫਿਰ ਹੋਰਨਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਬਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦੇ ਸੁਪਣੇ ਲੈਂਦਾ ਲੈਂਦਾ ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਵੀ ਜਰਮਨ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉੱਥੇ ਵੀ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਕੁਝ ਦੇਰ ਜਰਮਨ ਰਹਿਕੇ ਮੈਂ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ.. ਇੱਥੇ ਟੋਰਾਂਟੋ ਤੋਂ ਇੱਕ ਅਖਬਾਰ ਛਪਦਾ ਸੀ 'ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਪੰਜਾਬ'। ਜਿਸਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਗੁਰਦੀਪ ਚੌਹਾਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਅਖਬਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਵੀ ਚਲਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ - 'ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਪੰਜਾਬ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ'। ਉਸ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਵੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਸ ਸਮਝੋ ਮੈਂ ਲਿਖਣ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ।

? ਕੀ ਲੇਖਕ ਬਨਣ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਜਾਂ ਘਟਨਾ ਨੇ ਪ੍ਰੇਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਅ ਹੀ ਵਾਪਰ ਗਿਆ?

- ਦੇਖੋ, ਕਾਲਿਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਹ ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਬਣਾਂ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਮੈਂ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀਆਂ ਤਿੰਨ ਗੱਲਾਂ ਨੇ ਮੇਰੇ ਲਿਖਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਵਧਾਇਆ...ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਕਾਲਿਜ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਖਤਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਹਦ ਮੈਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਪੁਲਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸਿਸਟੈਂਟ ਸਬ ਇਨਸਪੈਕਟਰ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਉਦੋਂ ਵੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖੀ। ਸਾਡਾ ਜਿਹੜਾ ਪੁਲਿਸ ਇਨਚਾਰਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਉਸਨੇ ਮੇਰੀ ਕਹਾਣੀ ਪੜ੍ਹੀ ਤਾਂ ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਤੂੰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਲੇਖਕ ਬਣੇਂਗਾ....ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਅਜੇ ਮੈਂ ਪੁਲਿਸ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਹੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸਾਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੇਰੇ ਮਾਮੇ ਦੀ ਕੁੜੀ ਸਤਿਨਾਮ ਕੌਰ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਸਹੇਲੀ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਈ। ਉਹ ਇੱਕ ਰਾਤ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਠਹਿਰੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਘੁੰਮਣ-ਫਿਰਨ ਵੀ ਲੈ ਕੇ ਗਿਆ। ਉਸ ਕੁੜੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀ ਚਿਤਰਲੇਖਾ। ਫਿਰ ਉਸ ਕੁੜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋ ਗਿਆ। ਵਿਆਹ ਉੱਤੇ ਵੀ ਚਿਤਰਲੇਖਾ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ। ਉੱਥੇ ਮੇਰੇ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਮੈਨੂੰ ਬੜਾ ਇੱਜ਼ਤ-ਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਭਰਾ ਸਮਝਦੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਚਿਤਰਲੇਖਾ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਨੈਰੋਬੀ ਚਲੀ ਗਈ.....ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਮੈਂ ਵੀ ਜਰਮਨ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਚਿਤਰਲੇਖਾ ਮੈਨੂੰ ਜਰਮਨ ਵੀ ਚਿੱਠੀਆਂ ਲਿਖਦੀ ਰਹੀ। ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਬੜੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ। ਮੈਂ ਵੀ ਉਸਦੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਾ ਰਿਹਾ। ਮੈਂ ਉਸ ਕੁੜੀ ਚਿਤਰਲੇਖਾ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖੀ ਸੀ। ਜੋ ਮੇਰੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਪਿਆਸਾ ਦਰਿਆ' ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ...ਤੀਸਰੀ ਗੱਲ, ਮਰੀਸਾ ਮਰੋਲਾ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਇਟਾਲੀਅਨ ਕੁੜੀ ਮੈਨੂੰ ਜਰਮਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ। ਉਸ ਕੁੜੀ ਨਾਲ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਮੁਹੱਬਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਨਾਲ ਵੀ ਮੇਰਾ ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਖ਼ਤਾਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਬਸ ਮੇਰੇ ਇਸ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦੇ ਸਿਲਸਿਲੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਐਸੀ ਚਿਣਗ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ ਕਿ ਮੈਂ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ।  ਫਿਰ ਮੈਂ ਜਦੋਂ 1984 ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਚੱਕਰ ਲਗਾਣ ਗਿਆ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਪਹਿਲੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਛਪੀ 'ਪੱਛਮ ਦਾ ਜਾਲ'। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਤੋਂ ਬਾਹਦ ਮੈਂ 'ਪਿਆਸਾ ਦਰਿਆ' (ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ), 'ਦੁੱਖ ਸਮੁੰਦਰੋਂ ਪਾਰ ਦੇ' (ਨਾਟਕ), ਅਤੇ 'ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਮੰਜ਼ਿਲ' (ਨਾਵਲ) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ।

? ਤੁਸੀਂ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਲਿਖਦੇ ਹੋ, ਨਾਵਲ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਨਾਟਕ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ?

- ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹੀ ਲਿਖਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ।

? ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੀ ਲੇਖਕ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋ?

- ਮੈਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਰਕੇ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ, ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਵਿਰਕ, ਅਜੀਤ ਕੌਰ, ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੁੱਗਲ ਅਤੇ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹੋ ਸਕਦੈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਮੇਰੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਉੱਤੇ ਕੁਝ ਨ ਕੁਝ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ਹੋਵੇ।

? ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੱਸੇ ਗਏ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਪਸੰਦ ਦੇ ਹੋਰ ਕਿਹੜੇ ਲੇਖਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਪੜ੍ਹਨੀਆਂ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹੋ?

- ਦੇਖੋ, ਮੈਂ ਕੋਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਦਾ। ਫਿਰ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ, ਬਚਿੰਤ ਕੌਰ, ਬਲਬੀਰ ਕੌਰ ਸੰਘੇੜਾ, ਸੁਖਿੰਦਰ, ਗੁਰਦਿਆਲ ਕੰਵਲ, ਮਿੱਤਰ ਰਾਸ਼ਾ, ਇਕਬਾਲ ਰਾਮੂਵਾਲੀਆ, ਬਲਬੀਰ ਮੋਮੀ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਪੜ੍ਹਨੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।

? ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਪੜ੍ਹਨੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ?

- ਜਿਹੜੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਹੋਣ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਕੋਈ ਸੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਜਿਹੜੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੋਵੇ....ਮੈਨੂੰ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਚੰਗੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਜੋ ਸੈਕਸ ਬਾਰੇ ਹੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹੋਣ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਕੋਈ ਨਾਟਕ, ਨਾਵਲ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ਸੈਕਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਹੀ ਬੇਲੋੜੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਉਹੀ ਲਿਖਤਾਂ ਪੜ੍ਹਨੀਆਂ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਕੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਇਨਸਾਨ ਬਣ ਸਕੇ।

? ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋ? ਮੇਰਾ ਕਹਿਣ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਲਿਖਤ ਲਿਖਣ ਵੇਲੇ ਕੀ ਤੁਹਾਡਾ ਕੋਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਉਦੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?

- ਮੇਰਾ ਉਦੇਸ਼ ਇਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀ ਕਹਾਣੀ ਪੜ੍ਹਕੇ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲ ਸਕੇ; ਉਹ ਇਸ ਸਿੱਖਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਚੱਲਕੇ ਵਧੀਆ ਮਨੁੱਖ ਬਣ ਸਕੇ। ਦੇਖੋ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਜਿਹੜੇ ਯਾਰ ਦੋਸਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਕੋਈ ਹੀ ਵਧੀਆ ਬੰਦਾ ਨਿਕਲਦਾ। ਬਹੁਤੇ ਯਾਰ ਦੋਸਤ ਵੀ ਬਸ ਮਤਲਬੀ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੋਚਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਖਾਹ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿੰਨਾ ਵੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੁੱਟ ਸਕਦੇ ਹਨ ਲੁੱਟਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਐਸੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਹੀ ਲਿਖਦਾ ਹਾਂ। ਮੇਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵੀ ਮੇਰੇ ਦੋਸਤਾਂ-ਯਾਰਾਂ, ਵਾਕਫਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਭੈੜੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੁੱਟਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਤੁਲੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਕੁਰੱਪਟ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਹੀ ਮੈਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਦਾ ਹਾਂ। ਇੱਥੇ ਸੱਚੇ ਦੋਸਤ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਹਨ, ਦੁਸ਼ਮਣ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਨ। ਈਰਖਾਲੂ ਦੋਸਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਨ...ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਮੇਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਕੁਝ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਮਤਲਬਪ੍ਰਸਤ ਲੇਡੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਵੀ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲੇਡੀਜ਼ ਦੀ ਵੀ ਦੋਸਤੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਇਸ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੂੰ ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਬੁਲਾਦੇ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਕਿਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੂੰ ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਮੰਗਾ ਦਿੰਦੀ ਹਾਂ। ਸਭ ਇਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਠੱਗੀਆਂ ਮਾਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਮੇਰੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

? ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ?

- ਕਹਾਣੀ ਲਿਖਣੀ ਹੀ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਹੀ ਬਣਾਂਗਾ।

? ਤੁਸੀਂ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਤਕਰੀਬਨ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਸਰਗਰਮ ਹੋ। ਕੈਨੇਡਾ ਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਸੋਚਦੇ ਹੋ? ਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਲਾਭ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਕੁਰਸੀਆਂ ਦੀ ਹੀ ਦੌੜ ਹੈ?

- ਇਹ ਜਿਹੜੇ ਕਲਮਾਂ ਦੇ ਕਾਫ਼ਲੇ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਸ ਇੰਨੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬੰਦੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਹਰ ਕਿਸੀ ਨੂੰ ਇਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਕੁਰਸੀ ਮਿਲ ਜਾਵੇ, ਉਹ ਕੁਰਸੀ ਮਿਲ ਜਾਵੇ। ਜਿਸ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਕੋਈ ਅਹੁਦਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਉਹ ਮੁੜ ਕੇ ਕਲਮਾਂ ਦੇ ਕਾਫ਼ਲੇ ਦੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਸਾਹਿਤ ਸਭਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਬੰਦਾ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਬੱਸ ਕੁਰਸੀਆਂ ਦੀ ਹੀ ਦੌੜ ਹੈ, ਕੁਰਸੀਆਂ ਦੀ ਹੀ ਭੁੱਖ ਹੈ।

? ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਬਾਰੇ ਅਜੇ ਤੀਕ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਕੋਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਆਲੋਚਨਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹੋ?

- ਦੇਖੋ, ਆਲੋਚਨਾ ਤਾਂ ਹੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਠੋਸ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਜਿਸ ਕਿਸੀ ਨੇ ਕੁਝ ਖੁਆ ਪਿਆ ਦਿੱਤਾ, ਜਲ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸੇਵਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਉਸਦੀ ਕੋਈ ਲਿਖਤ ਪੜ੍ਹੇ ਹੀ ਉਸ ਬਾਰੇ ਝੂਠੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਭਰੇ ਐਵੇਂ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਰਟੀਕਲ ਜਿਹੇ ਲਿਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਲੋਚਨਾ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਖਾਸ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।

? ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਕ ਹੀ ਸੰਤੁਲਿਤ ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਰਾਜਨੀਤਕ, ਸਭਿਆਚਾਰਕ, ਸਮਾਜਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ, ਵਿੱਦਿਅਕ ਹਾਲਤਾਂ ਬਾਰੇ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ? ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਸੋਚਦੇ ਹੋ?

- ਸੁਖਿੰਦਰ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋ। ਅਸੀਂ ਕੈਨੇਡਾ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਹੜੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਕ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਹੈ। ਇੰਡੀਆ ਵਾਲੇ ਵੀ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਤਾਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ; ਪਰ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਕ ਹੀ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਬਾਰੇ ਵਧੀਆ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

? ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਬਾਰੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜੋ ਆਲੋਚਨਾ ਹੋਈ ਹੈ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋ?

- ਮੇਰੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਬਾਰੇ ਸਹੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਮੈਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹਾਂ।

? ਤੁਸੀਂ 'ਦੁੱਖ ਸਮੁੰਦਰੋਂ ਪਾਰ ਦੇ' ਅਤੇ 'ਪੱਛਮ ਦਾ ਜਾਲ' ਨਾਮ ਦੀਆਂ ਦੋ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵੀ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੋਗੇ ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾ ਕੇ ਸਿਰਫ ਮਾਨਸਿਕ ਤਸੱਲੀ ਹੀ ਮਿਲੀ ਜਾਂ ਕਿ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਫਿਲਮਾਂ ਤੋਂ ਕਮਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋਏ ਹੋ?

- ਸਿਰਫ ਮਾਨਸਿਕ ਤਸੱਲੀ ਹੀ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਫਿਲਮ 'ਦੁੱਖ ਸਮੁੰਦਰੋਂ ਪਾਰ ਦੇ' ਬਹੁਤ ਚੱਲੀ ਸੀ।  ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਖਰਚੇ ਕੱਢ ਕੇ ਕੁਝ ਆਮਦਨ ਵੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਪਰ ਦੂਜੀ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਬਚਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੜਾਈ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਕਿਸੀ ਨੇ ਮੇਰੀ ਫਿਲਮ 'ਦੁੱਖ ਸਮੁੰਦਰੋਂ ਪਾਰ ਦੇ' ਲਿਜਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਫੌਰਨ ਲੜਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁੱਖ ਸ਼ਾਂਤੀ ਆ ਗਈ। ਮੈਂ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣੀ ਅਸਲ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ।

? ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ?

- ਮੇਰੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵੀ ਇਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਠੱਗੀਆਂ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਾਰਕ ਝਗੜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੋਈ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਕੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਬਾਹਦ ਆਪਣੀ ਹੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਝੂਠਾ ਸਿਰਫ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਤਲਾਕ ਦੇ ਕੇ ਉਸ ਕੋਲੋਂ ਆਪਣੇ ਹੀ ਕਿਸੇ ਚਾਚੇ, ਮਾਮੇ, ਤਾਏ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਚਾਚੇ, ਮਾਮੇ, ਤਾਏ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਕੈਨੇਡਾ ਸੈਟਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਕਾਗਜ਼ੀ ਤਲਾਕ ਕਰਵਾਕੇ ਅਪਣੀ ਕਿਸੀ ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਚਲਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਇਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀਆਂ ਧੱਜੀਆਂ ਉਡਾਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਸ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਮਾਰੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਇਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਠੱਗੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋ ਰਹੇ ਪ੍ਰਵਾਰਕ ਝਗੜਿਆਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।

? ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲਿਆ?

- ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀ ਮੂਵੀ 'ਦੁੱਖ ਸਮੁੰਦਰੋਂ ਪਾਰ ਦੇ' ਏਨੀ ਚੱਲੀ ਹੈ ਕਿ ਦੋ ਵੀਕ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀਡੀਓ ਸਟੋਰਾਂ ਤੋਂ ਮੂਵੀ ਮਿਲੀ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਅਮਿਤਾਬ ਬਚਨ ਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਇਹ ਫਿਲਮ ਵੱਧ ਚੱਲੀ ਹੈ।

? ਹਰਭਜਨ ਪਵਾਰ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਲੇਖਕ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਰਗਰਮ ਰਹੇ ਹੋ?

- ਸੁਖਿੰਦਰ ਜੀ, ਮੈਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਫੀ ਸਰਗਰਮ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ 1980 ਤੋਂ 1985 ਤੱਕ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਪੱਤ੍ਰਿਕਾ ਅਖਬਾਰ ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਅਖਬਾਰ ਇੰਡੋ-ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਟਾਈਮਜ਼, ਵੈਨਕੂਵਰ ਦਾ ਕਈ ਵਰ੍ਹੇ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰੇਰਕ ਵੀ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਟੋਰਾਂਟੋ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਮੀਡੀਆ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਵੀ ਬਣੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਸਦਾ ਸਕੱਤਰ ਹੁੰਦਾ ਸਾਂ। ਇਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰਾਂ, ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ। ਇਸ ਮੀਡੀਆ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਮੀਡੀਏ ਦੇ ਜਿਹੜੇ ਹੋਰ ਚਰਚਿਤ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ : ਜੁਗਿੰਦਰ ਬਾਸੀ (ਪ੍ਰੋਡੀਊਸਰ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਹੋਸਟ 'ਗਾਉਂਦਾ ਪੰਜਾਬ' ਰੇਡੀਓ), ਬੇਅੰਤ ਮਾਨ (ਪ੍ਰੋਡੀਊਸਰ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਹੋਸਟ 'ਧੁਰ ਕੀ ਬਾਣੀ' ਟੀਵੀ), ਜਗਦੇਵ ਰੰਧਾਵਾ, ਪ੍ਰਧਾਨ (ਪ੍ਰੋਡੀਊਸਰ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਹੋਸਟ ਪੰਜਾਬੀ ਟੈਲੀਵੀਜ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ), ਕੁਲਦੀਪ ਦੀਪਕ, ਮੀਤ ਪ੍ਰਧਾਨ (ਪ੍ਰੋਡੀਊਸਰ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਹੋਸਟ 'ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਗੂੰਜ' ਰੇਡੀਓ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ), ਸਤਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧਵਾਂ (ਪ੍ਰੋਡੀਊਸਰ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਹੋਸਟ 'ਪੰਜਾਬੀ ਲਹਿਰਾਂ' ਰੇਡੀਓ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ), ਰਵਿੰਦਰ ਪੰਨੂੰ (ਪ੍ਰੋਡੀਊਸਰ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਹੋਸਟ 'ਸੁਰ ਸਾਗਰ' ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਟੀਵੀ) ਅਤੇ ਬਲਤੇਜ ਪਨੂੰ (ਫਰੀਲਾਂਸ ਪੱਤਰਕਾਰ)। 1982 ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਸਮੇਂ ਮੈਂ ਬਤੌਰ ਫਾਇਨੈਂਸ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। 1990 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਟਰਾਂਟੋ ਵਿੱਚ ਚੌਥੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਹੋਈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਬਤੌਰ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਵਜੋਂ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਈ ਸੀ।

? ਪਿਛਲੇ ਤਕਰੀਬਨ 10 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਸਾਹਿਤਕ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਅਤੇ ਫਿਲਮਾਂ ਬਨਾਉਣ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ। ਕੀ ਇਸਦਾ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰਨ ਸੀ?

- ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਮੇਰੀ ਸਿਹਤ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ। ਇਹ ਕੰਮ ਮੈਂ ਤਕਰੀਬਨ ਛੱਡੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਪਰ ਹੁਣ ਫਿਰ ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਜਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਧੂਰੀਆਂ ਛੱਡੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਾਂ। ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ 'ਟੋਰਾਂਟੋ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ' ਜੋ ਅਜੇ ਅਧੂਰੀ ਪਈ ਸੀ, ਉਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਹੁਣ ਮੈਂ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਮੈਂ 'ਟੋਰਾਂਟੋ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ' ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿਆਂਗਾ।

? ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਕੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਹਨ?

-ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਹੀ ਬਣਾਂਗਾ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹੀ ਲਿਖਾਂਗਾ - ਨਵੇਂ, ਨਵੇਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਉੱਤੇ।

? ਹਰਭਜਨ ਪਵਾਰ,'ਸੰਵਾਦ' ਲਈ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੇ ਅੰਤ ਉੱਤੇ ਤੁਸੀਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਗੱਲ ਕਹਿਣੀ ਚਾਹੋ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਅਜੇ ਤੱਕ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੌਰਾਨ ਨ ਕਹੀ ਹੋਵੇ?

- ਬੱਸ, ਠੀਕ ਹੈ। ਜੋ ਮੈਂ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ। 'ਸੰਵਾਦ' ਲਈ ਮੁਲਾਕਾਤ ਵਾਸਤੇ ਸਮਾਂ ਦੇਣ ਲਈ ਤੁਹਾਡਾ ਸ਼ੁਕਰੀਆ। ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਮੋਹਨਜੀਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਜਿਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਲੇਖਕ, ਫਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਅਦਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦਿੱਤਾ। ਜੇਕਰ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਇੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਥ ਨ ਮਿਲਦਾ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਮੈਂ ਨ ਤਾਂ ਲੇਖਕ ਹੀ ਬਣ ਸਕਦਾ, ਨ ਹੀ ਕੋਈ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਨ ਕੋਈ ਫਿਲਮਾਂ ਹੀ ਬਣਾ ਸਕਦਾ। ਫਿਲਮਾਂ ਬਨਾਉਣ ਵੇਲੇ ਮੈਨੂੰ ਕਦੀ ਕੋਈ ਆਰਥਿਕ ਔਕੜ ਆਈ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਇਹ ਲਓ ਪੈਸੇ ਤੁਹਾਡਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਰੁਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮੇਕਅਪ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਮੇਰੀ ਪਤਨੀ ਮੋਹਨਜੀਤ ਨੇ ਬੜੀ ਹੀ ਕਾਮਿਯਾਬੀ ਨਾਲ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਮੋਹਨਜੀਤ ਦੇ ਪਿਤਾ ਐਮ.ਐਸ.ਕੈਲੇ (ਆਈ.ਏ.ਐਸ.) ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਅਤੇ ਰੋਪੜ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਰਹੇ ਸਨ।

....................